આજે 19 એપ્રિલ 2024ના રોજ મુકેશ અંબાણીનો જન્મદિવસ છે. તેઓ 67 વર્ષનાં થયા છે. વિશ્વના 11મા સૌથી અમીર ઉદ્યોગપતિ મુકેશ અંબાણી પણ તેમની ઉંમર વધવાની સાથે તેમનું સામ્રાજ્ય આગામી પેઢીને સોંપવાની યોજના પર કામ કરી રહ્યા છે.
તેઓ ઈચ્છે છે કે પિતા ધીરુભાઈ અંબાણીના અવસાન બાદ ભાઈ અનિલ અંબાણી સાથે મિલકતના વિભાજનને લઈને પુત્ર-પુત્રી વચ્ચે સમાન વિવાદ ન થાય. આવી સ્થિતિમાં 28 ડિસેમ્બર 2023ના રોજ તેમના પિતા ધીરુભાઈના જન્મદિવસ પર, મુકેશે કહ્યું હતું-
રિલાયન્સનું ભવિષ્ય આકાશ, ઈશા, અનંત અને તેમની પેઢીનું છે. તેઓ તેમના જીવનમાં વધુ અચીવમેન્ટ કરશે તેની મને સંપૂર્ણ ખાતરી છે અને મારી પેઢીના લોકોની સરખામણીમાં રિલાયન્સ માટે વધારે ઉપલબ્ધીઓ લાવશે.
આકાશને Jio, ઈશાને રિટેલ અને ન્યૂ એનર્જી બિઝનેસ અનંતને સોંપ્યો
મુકેશ અંબાણીને ત્રણ બાળકો છે. આકાશ-ઈશા અને અનંત. 2022માં મુકેશે તેમના મોટા પુત્ર આકાશને રિલાયન્સ Jio ઈન્ફોકોમ લિમિટેડના ચેરમેન બનાવ્યા. ઈશા અંબાણી રિલાયન્સ રિટેલ અને અનંત અંબાણી ન્યૂ એનર્જી બિઝનેસ સંભાળી રહ્યા છે.
આ ત્રણેયને રિલાયન્સના બોર્ડમાં પણ સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. મુકેશ અંબાણીએ 2023ની એજીએમમાં આની જાહેરાત કરી હતી. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે તેઓ આગામી 5 વર્ષ સુધી કંપનીના ચેરમેન અને CEO તરીકે રહેશે, ‘નેક્સ્ટ જનરેશન’ના નેતાઓને વિકસાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે.
1. આકાશ અંબાણી: 2014માં બ્રાઉન યુનિવર્સિટીમાંથી અર્થશાસ્ત્રમાં ડિગ્રી લીધી. આ પછી તે ફેમિલી બિઝનેસમાં જોડાયા. ઓક્ટોબર 2014માં તે રિલાયન્સ Jio ઇન્ફોકોમ લિમિટેડ (RJIL) ના બોર્ડમાં જોડાયા. તેઓ જૂન 2022 થી RJIL ના અધ્યક્ષ છે.
આકાશ અંબાણી Jio પ્લેટફોર્મ લિમિટેડ, રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝના ડિજિટલ સર્વિસ બિઝનેસ અને રિલાયન્સ રિટેલ વેન્ચર્સ લિમિટેડના બોર્ડમાં પણ રહી ચૂક્યા છે. 2019માં, તેમણે શ્લોકા મહેતા સાથે લગ્ન કર્યા. તેમને બે બાળકો છે. મોટો દીકરો પૃથ્વી અને દીકરી વેદ.
2. ઈશા અંબાણી: યેલ અને સ્ટેનફોર્ડમાં અભ્યાસ કર્યો. 2015માં ફેમિલી બિઝનેસમાં જોડાયા. રિલાયન્સ રિટેલ વેન્ચર્સ, Jio ઇન્ફોકોમ, Jio ફાઇનાન્સિયલ સર્વિસિસના બોર્ડમાં સામેલ થયા. ઈશાએ ડિસેમ્બર 2018માં બિઝનેસમેન અજય પીરામલના પુત્ર આનંદ પીરામલ સાથે લગ્ન કર્યા હતા.
ઈશા અંબાણી રિલાયન્સ રિટેલના વિસ્તરણને આગળ લઈ જઈ રહી છે. તેમણે રિલાયન્સ રિટેલ માટે ઈકોમર્સ બિઝનેસ અજિયો અને ઓનલાઈન બ્યુટી પ્લેટફોર્મ તિરા જેવા નવા ફોર્મેટ લોન્ચ કર્યા છે. રિલાયન્સ રિટેલ ફૂડ, કન્ઝ્યુમર ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને ફેશન રિટેલમાં હાજરી ધરાવે છે.
3. અનંત અંબાણીઃ અમેરિકાની બ્રાઉન યુનિવર્સિટીમાંથી અભ્યાસ કર્યો છે. તેઓ માર્ચ 2020 થી Jio પ્લેટફોર્મ લિમિટેડ, મે 2022 થી રિલાયન્સ રિટેલ વેન્ચર્સ લિમિટેડ અને જૂન 2021 થી રિલાયન્સ ન્યૂ એનર્જી લિમિટેડ અને રિલાયન્સ ન્યૂ સોલર એનર્જી લિમિટેડના બોર્ડમાં ડિરેક્ટર છે.
અનંત અંબાણી રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝના એનર્જી અને મટિરિયલ બિઝનેસના વિસ્તરણને આગળ ધપાવે છે. તેમના નેતૃત્વ હેઠળ, રિલાયન્સનું લક્ષ્ય 2035 સુધીમાં નેટ કાર્બન ઝીરો કંપની બનવાનું છે. અનંત એનિમલ વેલફેરનું પણ કામ કરી રહ્યા છે.
રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ લિમિટેડ ભારતમાં ખાનગી ક્ષેત્રની સૌથી મોટી કોર્પોરેશન છે. ટેક્સટાઇલ અને પોલિએસ્ટરથી શરૂ થયેલી કંપનીની સફર આજે એનર્જી, રિટેલ, મનોરંજન અને ડિજિટલ સેવાઓમાં ફેલાઈ ગઈ છે. રિલાયન્સ પાસે એક જ સ્થળે વિશ્વની સૌથી મોટી રિફાઈનરી છે.
રિલાયન્સનું માર્કેટ કેપ લગભગ 20 લાખ કરોડ રૂપિયા છે. ખાનગી ક્ષેત્રમાં કસ્ટમ અને એક્સાઇઝ ડ્યુટીની આ સૌથી મોટી જોડી છે. લગભગ દરેક ભારતીય રિલાયન્સની કોઈને કોઈ પ્રોડક્ટ અથવા સેવાનો ઉપયોગ કરે છે.
રિલાયન્સનો પાયો ધીરુભાઈ અંબાણીએ નાખ્યો હતો. તેમનો જન્મ 28 ડિસેમ્બર 1933ના રોજ સૌરાષ્ટ્રના જૂનાગઢ જિલ્લામાં થયો હતો. જ્યારે તેઓ બિઝનેસની દુનિયામાં આવ્યા ત્યારે તેમની પાસે ન તો પૈતૃક સંપત્તિ હતી કે ન તો બેંક બેલેન્સ.
ધીરુભાઈના લગ્ન 1955માં કોકિલાબેન સાથે થયા હતા. તેમને બે પુત્રો મુકેશ-અનિલ અને બે પુત્રીઓ દીપ્તિ અને નીના છે. 6 જુલાઈ, 2002ના રોજ ધીરુભાઈના અવસાન પછી, તેમની મિલકતની વહેંચણીમાં તેમની પત્ની કોકિલાબેને મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી.
- મુકેશ અંબાણી 1981માં અને અનિલ અંબાણી 1983માં રિલાયન્સમાં જોડાયા હતા. ધીરુભાઈ અંબાણીનું નિધન જુલાઈ 2002માં થયું હતું. તેમણે પોતાનું વસિયતનામું લખીને ગયા નહીં. મુકેશ અંબાણી રિલાયન્સ ગ્રુપના ચેરમેન બન્યા અને અનિલ અંબાણી મેનેજિંગ ડિરેક્ટર બન્યા.
- નવેમ્બર 2004માં પહેલીવાર ભાઈઓ મુકેશ અંબાણી અને અનિલ અંબાણી વચ્ચેની લડાઈ પ્રકાશમાં આવી હતી. ધીરુભાઈ અંબાણીના પત્ની કોકિલાબેન પરિવારમાં ચાલી રહેલા ઝઘડાથી નારાજ હતા, જે બાદ બિઝનેસમાં ભાગલા પડ્યા હતા.
- આ વિભાજન જૂન 2005માં થયું હતું, પરંતુ કયો ભાઈ કઈ કંપનીને મળશે તેનો નિર્ણય 2006 સુધી લીધો હતો. ICICI બેંકના તત્કાલીન ચેરમેન વીકે કામતને પણ આ વિભાજનમાં હસ્તક્ષેપ કરવો પડ્યો હતો.
- વિભાજન પછી મુકેશ અંબાણીને પેટ્રોકેમિકલ્સ બિઝનેસ, રિલાયન્સ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ, ઈન્ડિયન પેટ્રોલ કેમિકલ્સ કોર્પ લિમિટેડ, રિલાયન્સ પેટ્રોલિયમ, રિલાયન્સ ઈન્ડસ્ટ્રીયલ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર લિમિટેડ જેવી કંપનીઓ મળી.
- નાનો ભાઈ અનિલ આરકોમ, રિલાયન્સ કેપિટલ, રિલાયન્સ એનર્જી, રિલાયન્સ નેચરલ રિસોર્સ જેવી કંપનીઓની માલિકી ધરાવે છે. ત્યારથી મુકેશ અંબાણી નવી ઊંચાઈઓને સ્પર્શી રહ્યા છે, પરંતુ અનિલની ભૂલોએ તેમનો બિઝનેસ ડૂબી ગયો.
- રિલાયન્સનું જામનગરમાં એશિયાનું સૌથી મોટું કેરીનું વાવેતર છે. અહીં લગભગ 1 લાખ વૃક્ષો છે અને 100 થી વધુ જાતની કેરીઓ અહીં ઉગાડવામાં આવે છે. આનાથી રિલાયન્સ ભારતની કેરીનો સૌથી મોટો ઉત્પાદક અને નિકાસકાર બને છે.
- રિલાયન્સ સ્પોર્ટ્સ સાથે પણ જોડાયેલી છે. 2008માં રિલાયન્સે ક્રિકેટની સૌથી મોટી લીગ (IPL)માં મુંબઈ ઈન્ડિયન્સને $100 મિલિયનમાં ખરીદ્યું. રિલાયન્સે ઈન્ડિયન સુપર લીગ ઓફ ફૂટબોલની શરૂઆત કરી હતી. રિલાયન્સ ટેનિસ ઈવેન્ટનું પણ આયોજન કરે છે.
- રિલાયન્સ નેટવર્ક 18ની માલિક છે. RILનો 2020-21 વાર્ષિક અહેવાલ દર્શાવે છે કે દર બે ભારતીયમાંથી એક રિલાયન્સની ટીવી ચેનલો જુએ છે. મની કંટ્રોલ, બુક માય શો અને વોટ જેવા પ્લેટફોર્મમાં પણ રિલાયન્સનો મોટો હિસ્સો છે.
- રિલાયન્સ ગુજરાતના જામનગરમાં વિશ્વની સૌથી મોટી પેટ્રોલિયમ રિફાઈનરી ધરાવે છે. અહીં રિલાયન્સની કામગીરી તેલ અને ગેસના સંશોધન અને ઉત્પાદનથી લઈને પેટ્રોલિયમ અને અન્ય ઉત્પાદનોના ઉત્પાદન સુધી વિસ્તરે છે.
- કોરોનાની બીજી લહેર દરમિયાન જ્યારે દેશ ઓક્સિજનની અછતનો સામનો કરી રહ્યો હતો ત્યારે રિલાયન્સની આ રિફાઈનરીમાં મેડિકલ ગ્રેડનો ઓક્સિજનનો મોટો જથ્થો બનાવવામાં આવ્યો હતો. રિફાઇનરીમાંથી દરરોજ 1000 MT ઓક્સિજન પૂરો પાડવામાં આવતો હતો.
- રિલાયન્સ ડિજિટલ, ફ્રેશ અને જ્વેલ્સ ઉપરાંત, તે રમકડાની દુકાન હેમ્લીની પણ માલિકી ધરાવે છે. રિલાયન્સની અરમાની, હ્યુગો બોસ, ડીઝલ અને માર્ક એન્ડ સ્પેન્સર જેવી ઘણી આંતરરાષ્ટ્રીય બ્રાન્ડ્સ સાથે વિશિષ્ટ ભાગીદારી છે.
- ઓનલાઈન સ્પેસમાં, રિલાયન્સ એ ફેશન સ્ટોર્સ Ajio અને Zivame, ઓનલાઈન ફાર્મસી સ્ટોર Netmeds અને લોકપ્રિય ફર્નિચર વિક્રેતા અર્બન લેડરની પેરેન્ટ કંપની છે. આ દ્વારા કંપની એક શાનદાર શોપિંગ અનુભવ આપવા માગે છે.
- ટેક્નોલોજી સ્પેસની વાત કરીએ તો, રિલાયન્સ પાસે લાઈવ ટીવીથી લઈને UPI સુધીની લાંબી યાદી છે, પરંતુ ભવિષ્યની ટેક્નોલોજી માટે પણ રિલાયન્સે દેશ અને દુનિયાની કેટલીક કંપનીઓ સાથે ભાગીદારી કરી છે.
- તેમાંથી એક અમેરિકન કંપની સ્કાયટ્રેન છે. સ્કાયટ્રેન સ્વ-ડ્રાઇવિંગ ઇલેક્ટ્રોનિક વાહનોનું ઉત્પાદન કરે છે. તેનો હેતુ સાર્વજનિક પરિવહનને સરળ બનાવવાનો છે. આ નાની શીંગો ચુંબક પર ચાલે છે. જેનાથી ટ્રાફિક જેવી સમસ્યામાંથી છુટકારો મળશે.
- રિલાયન્સે બેંગલુરુ સ્થિત ડ્રોન કંપની એસ્ટેરિયા એરોસ્પેસમાં 51% હિસ્સો ખરીદ્યો છે. આ કંપની ડ્રોન બનાવે છે જે ઊંચાઈ પર ઉડી શકે છે. આ એરિયલ વ્યૂ ડેટાને ક્રિયાશીલ બુદ્ધિમાં પરિવર્તિત કરે છે.
- રિલાયન્સે 2019માં ઓગમેન્ટેડ રિયાલિટી કંપની ટેસેરેક્ટમાં બહુમતી હિસ્સો હસ્તગત કર્યો હતો. તે મનોરંજન, શિક્ષણ, ખરીદી અને ગેમિંગમાં 3D અનુભવો બનાવે છે. આ પછી રિલાયન્સે Jio Glass લોન્ચ કર્યું.
- મુકેશ અંબાણી હોટલ ઉદ્યોગમાં પણ પોતાના પગ જમાવી રહ્યા છે. તેણે હાલમાં જ ન્યૂયોર્કની પ્રતિષ્ઠિત લક્ઝરી હોટેલ મેન્ડરિન ઓરિએન્ટલ ખરીદી છે. આ પહેલા તેણે બ્રિટનની પ્રખ્યાત અને આઇકોનિક કન્ટ્રી ક્લબ સ્ટોક પાર્ક ખરીદી હતી.
