AI દ્વારા બાળક પેદા કરવામાં ગોદાવન કૃત્રિમ બીજદાન સફળ રહ્યું છે. સુદાસરી ગોદાવન સંવર્ધન કેન્દ્ર માને છે કે ભારત આ કરવા માટે વિશ્વનો પ્રથમ દેશ છે. આ દુર્લભ પ્રજાતિને બચાવશે જે લુપ્ત થઈ રહી છે.
સરહદી જિલ્લા જેસલમેરના સુદાસરી ગોદાવન સંવર્ધન કેન્દ્રમાં કૃત્રિમ બીજદાન (AI) દ્વારા ગોદાવનના બાળકનો જન્મ થયો હતો. એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે ભારત આવું કરનાર વિશ્વનો પહેલો દેશ છે, હવે આ પ્રક્રિયા દ્વારા આ દુર્લભ પ્રજાતિ જે લુપ્ત થવા જઈ રહી છે તેને બચાવી લેવામાં આવશે. ડીએફઓ આશિષ વ્યાસે જણાવ્યું હતું કે, આ પ્રકારનો આ પ્રથમ કિસ્સો છે, જ્યારે કૃત્રિમ બીજદાનની મદદથી સંવર્ધન કરીને ગોદાવન બનાવવામાં આવ્યું છે. આ રીતે, ગોદાવનના શુક્રાણુઓને બચાવવાથી બેંક બનાવવામાં અને તેની વસ્તી વધારવામાં મદદ મળશે.
ડીએફઓ આશિષ વ્યાસે જણાવ્યું હતું કે ઇન્ટરનેશનલ ફંડ ફોર હૈબારા કન્ઝર્વેશન ફાઉન્ડેશન અબુ ધાબી (IFHC) ખાતે તિલોર પક્ષી પર આ પ્રકારનું પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું અને તે સફળ રહ્યું હતું. ભારતની વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયા (WII) ના વૈજ્ઞાનિકો પણ ગયા વર્ષે ત્યાં ગયા હતા અને આ ટેકનિક શીખી હતી. આ પછી, ગોદવન પર આવા પરીક્ષણ પ્રયાસો શરૂ કરવામાં આવ્યા હતા. કૃત્રિમ સમાગમ માટે રામદેવરા ગોદાવન સંવર્ધન કેન્દ્ર ખાતે સ્થિત સુડા નામના પુરુષ ગોદાવનને તાલીમ આપી. વીર્ય એકત્ર કરવામાં આવ્યા હતા. વીર્યને સુદાસરી સ્થિત પ્રજનન કેન્દ્રમાં લઈ જવામાં આવ્યું હતું. 20 સપ્ટેમ્બરના રોજ ટોની નામની માદા ગોદાવનને કૃત્રિમ ગર્ભાધાન આપવામાં આવ્યું હતું.
24 સપ્ટેમ્બરે વિજ્ઞાનીઓએ કૃત્રિમ ગર્ભાધાન દ્વારા ઈંડું મૂક્યું હતું. આખરે વિજ્ઞાનીઓની મહેનતનું પરિણામ એ આવ્યું કે 16 ઓક્ટોબરે ગોદાવનનું બચ્ચું ઈંડામાંથી બહાર આવ્યું. આ બચ્ચાની સંભાળ લેવામાં આવી હતી. બચ્ચાને લગભગ એક અઠવાડિયા સુધી નિરીક્ષણ હેઠળ રાખવામાં આવ્યું હતું અને તેના તમામ તબીબી પરીક્ષણો કરવામાં આવ્યા હતા. હવે બચ્ચું સ્વસ્થ છે.
ડીએફઓ આશિષ વ્યાસે જણાવ્યું હતું કે આ પદ્ધતિને કૃત્રિમ બીજદાન (AI) કહેવાય છે. ગોદાવન પર આ પ્રથમ પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું છે. આ પદ્ધતિમાં કૃત્રિમ માદા બનાવીને નર ગોદાવનની સામે રાખવામાં આવે છે. પછી તેને સમાગમ માટે તાલીમ આપવામાં આવે છે જેથી તે વીર્ય આપી શકે, તે પણ સમાગમ વિના. આ રીતે, મેલને તાલીમ આપવામાં લગભગ 8 મહિનાનો સમય લાગ્યો. હવે બચ્ચું મોટું થયા બાદ તેનું નામ AI રાખવાની યોજના છે.
ડેઝર્ટ નેશનલ પાર્ક ગોદાવનનો સૌથી સંરક્ષિત વિસ્તાર છે ડીએફઓ વ્યાસે કહ્યું કે જેસલમેરમાં ગોદાવનની સંખ્યા 173 છે. જેમાંથી 128 ગોડાઉનો મેદાનમાં ધમધમી રહ્યા છે. જ્યારે 45 ગોદાવન સંવર્ધન કેન્દ્રમાં છે. જેસલમેરના ડેઝર્ટ નેશનલ પાર્કને ગોદાવનનો સૌથી સુરક્ષિત વિસ્તાર માનવામાં આવે છે. અહીં લગભગ 70 બંધ છે, જેના કારણે અહીં ગોદાવનના સંવર્ધન માટે સાનુકૂળ સ્થિતિ સર્જાઈ છે. ઉદ્યાનમાં ઉભેલા હેચરી સેન્ટરમાં ઇંડાને વૈજ્ઞાનિક રીતે પરિપક્વ કરી તેમાંથી બચ્ચાઓ ઉછેરવામાં આવી રહ્યા છે.
