અમેરિકાના ભૂતપૂર્વ વિદેશ મંત્રી હેનરી કિસિંજરનું 100 વર્ષની વયે નિધન થયું છે. કિસિંજર પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રિચર્ડ નિક્સનના કાર્યકાળ દરમિયાન વિદેશ મંત્રી હતા. તેઓ એકમાત્ર એવા નેતા હતા જે વિદેશ મંત્રી હોવાની સાથે વ્હાઇટ હાઉસના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર પણ હતા અને બંને પદ એક સાથે સંભાળ્યા હતા. કિસિંજર 1938માં નાઝી જર્મનીથી ભાગીને એક યહૂદી ઇમિગ્રન્ટ તરીકે અમેરિકા ગયા હતા.
અમેરિકાના પૂર્વ વિદેશ મંત્રી હેનરી કિસિંજરનું બુધવારે 100 વર્ષની વયે કનેક્ટિકટમાં તેમના ઘરે નિધન થયું. કિસિંજર એસોસિએટ્સ ઇન્કએ આ માહિતી આપી હતી. કિસિંજર એક વિવાદાસ્પદ નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર વિજેતા અને રાજદ્વારી જગતની હસ્તી તરીકેની છે, જેમની સેવા બે રાષ્ટ્રપતિઓ હેઠળ અમેરિકાની વિદેશ નીતિ પર અમીટ છાપ છોડી. કિસિંજર 100 વર્ષની વયે પણ ખૂબ જ એક્ટિવ હતા.
જર્મનીમાં જન્મેલા, યુએસ આર્મીમાં સેવા આપી હતી અને હાર્વર્ડમાં ફેકલ્ટી હતા
હેન્ઝ આલ્ફ્રેડ કિસિંજરનો જન્મ 27 મે, 1923ના રોજ ફર્થ, જર્મનીમાં થયો હતો. યુરોપીયન યહૂદીઓનો ખાતમો કરવાના નાઝી અભિયાન પહેલા તેઓ 1938માં તેમના પરિવાર સાથે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ચાલ્યા ગયા હતા. કિસિંજરે 1943માં અમેરિકન નાગરિકતા મેળવી હતી અને પોતાના નામ સાથે હેનરી જોડી દીધુ હતું. તેઓ યુએસ આર્મીમાં જોડાયા અને બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન યુરોપમાં સેવા આપી. શિષ્યવૃત્તિ પર તેઓ હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટી ગયા, 1952માં માસ્ટર ડિગ્રી અને 1954માં ડોક્ટરેટની પદવી મેળવી. તે પછીના 17 વર્ષ સુધી હાર્વર્ડમાં ફેકલ્ટીમાં રહ્યા હતા.
કિસિંજરની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકારથી વિદેશ મંત્રી સુધીની સફર
કિસિંજરે 1950ના દાયકામાં મોટાભાગની સરકારી એજન્સીઓના સલાહકાર તરીકે સેવા આપી હતી. 1967માં, જ્યારે તેમણે વિયેતનામમાં સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટ માટે મધ્યસ્થી તરીકે સેવા આપી હતી. તેણે નિક્સન કેમ્પમાં શાંતિ વાટાઘાટો વિશે માહિતી પ્રદાન કરવા માટે રાષ્ટ્રપતિ લિન્ડન જોન્સનના વહીવટ સાથેના તેમના સંબંધોનો ઉપયોગ કર્યો. રિચર્ડ નિક્સન વિયેતનામ યુદ્ધને સમાપ્ત કરવાના સંકલ્પના આધારે 1968ની રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી જીત્યા. તેમણે હેનરી કિસિંજરને વ્હાઇટ હાઉસમાં રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર તરીકે નિયુક્ત કર્યા.1973 માં, રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર તરીકેની ભૂમિકા ઉપરાંત, કિસિંજરને સ્ટેટ સચિવ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા અને રાજદ્વારી તરીકે તેમની સફર શરૂ થઈ.
જ્યારે હેનરી કિસિંજરે 1971ના ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધમાં પાકિસ્તાનનું સમર્થન કર્યું હતું
1971માં ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ દરમિયાન હેનરી કિસિંજરની ભૂમિકા ખૂબ જ વિવાદાસ્પદ હતી. ભારતીય સેના સામે 90,000 પાકિસ્તાની સૈનિકોએ આત્મસમર્પણ કર્યું હતું અને વિશ્વના નકશા પર સ્વતંત્ર રાષ્ટ્ર તરીકે બાંગ્લાદેશમો ઉદય થયો હતો. તે સમયે હેનરી કિસિંજર અમેરિકાના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર હતા. તેમણે આ યુદ્ધમાં પાકિસ્તાનને સાથ આપ્યો હતો. તે પછી તેમણે અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ રિચર્ડ નિક્સનને સલાહ આપી હતી કે તેઓ ચીનને પોતાની સેનાને ભારતીય સરહદ પાસે તહેનાત કરવા કહે. અમેરિકાને ખોટી માન્યતા હતી કે તેનાથી ભારત પર દબાણ વધશે. અને તે પૂર્વ પાકિસ્તાનમાંથી પોતાની સેના પાછી ખેંચી લેશે. પરંતુ, ચીને ભારતીય સરહદ પાસે સૈનિકો તૈનાત કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
કિસિંજરના પ્રયાસોથી ચીન-યુએસ રાજદ્વારી સંબંધોની શરૂઆત થઈ
હેનરી કિસિંજર જર્મનીમાં જન્મેલા યહૂદી શરણાર્થી હતા. તેમના પ્રયાસોથી ચીન અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વચ્ચે રાજદ્વારી સંબંધોની શરૂઆત થઈ, ઐતિહાસિક યુ.એસ.-સોવિયેત શસ્ત્ર નિયંત્રણ વાટાઘાટો થઈ, ઇઝરાયલ અને તેના આરબ પડોશીઓ વચ્ચેના સંબંધો વિસ્તર્યા અને ઉત્તર વિયેતનામ સાથે પેરિસ શાંતિ સમજૂતી થઈ.1974માં રિચાર્ડ નિક્સનના રાજીનામા સાથે અમેરિકન વિદેશી નીતિના મુખ્ય ઘડવૈયા તરીકેનો હેનરી કિસિંજરનો પ્રભાવ ઓછો થયો હતો.
ઘણા વિવાદોમાં રહેલા કિસિંજરને નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર મળ્યો હતો
તેમ છતાં, તેઓ રાષ્ટ્રપતિ ગેરાલ્ડ ફોર્ડ હેઠળ ડિપ્લોમેટિક ફોર્સ બની રહ્યા અને જીવનભર વિદેશ નીતિના મુદ્દાઓ પર યુએસ સરકારને મહત્વપૂર્ણ સલાહ આપતા રહ્યા. 1973માં, હેનરી કિસિંજર અને વિયેતનામના લે ડ્યુક થોને સંયુક્ત રીતે નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. થો એ તેનો અસ્વીકાર કર્યો અને તે અત્યાર સુધીના સૌથી વિવાદાસ્પદ નોબેલ પારિતોષિકોમાંનું એક હતું. નોબેલ સમિતિના શાંતિ પુરસ્કાર માટે કિસિંજરની પસંદગી પર બે સભ્યોએ રાજીનામું આપ્યું અને કંબોડિયા પર યુએસ બોમ્બ ધડાકા અંગે પ્રશ્નો ઉભા થયા.
1970ના દાયકાના યુગમાં બદલાતી વૈશ્વિક ઘટનાઓમાં તેમનો હાથ હતો
તેમણે લીડરશિપ સ્ટાઈલ પર એક પુસ્તક પ્રકાશિત કર્યું હતું અને ઉત્તર કોરિયા દ્વારા ઉભા કરાયેલા પરમાણુ જોખમ વિશે સેનેટ સમિતિને સૂચનો આપ્યા. જુલાઈ 2023માં, તેઓ અચાનક ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગને મળવા બેઇજિંગ પહોંચ્યા. કિસિંજર, 1970 ના દાયકામાં રિપબ્લિકન રાષ્ટ્રપતિ રિચર્ડ નિક્સન હેઠળ રાજ્યના સચિવ તરીકે સેવા આપી હતી અને દાયકાના યુગમાં બદલાતી વૈશ્વિક ઘટનાઓમાં તેમનો હાથ હતો.
