અમેરિકાના રક્ષા મંત્રી, વિદેશ મંત્રી અને નાયબ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર બાદ હવે અમેરિકન સુરક્ષા એજન્સી FBIના ડાયરેક્ટર ક્રિસ્ટોફર એ રે ભારત આવી રહ્યા છે. આવું 12 વર્ષ પછી થશે જ્યારે FBI ડાયરેક્ટર ભારતમાં હશે. આ પહેલા એપ્રિલ 2011માં તત્કાલિન FBI ડાયરેક્ટર રોબર્ટ મુલર ભારત આવ્યા હતા.
ક્રિસ્ટોફર એ રેની આ મુલાકાત એવા સમયે થઈ રહી છે જ્યારે અમેરિકાએ ભારત પર તેના એક નાગરિક ગુરપતવંત સિંહ પન્નુની હત્યાનું કાવતરું ઘડવાનો આરોપ લગાવ્યો છે. તો અમેરિકન સંસદીય સમિતિએ વિદેશમાં તેમના વિરોધીઓને મારનારા દેશોમાં ચીન, રશિયા અને ઈરાનની સાથે ભારતનો પણ સમાવેશ કર્યો છે.
પન્નુના મુદ્દાને લઈને અમેરિકા આટલું કડક કેમ છે, એફબીઆઈ ડાયરેક્ટર શા માટે આવી રહ્યા છે, તેઓ શું કરશે અને ભારત તેમની સમક્ષ કયા મુદ્દાઓ ઉઠાવી શકે છે.
વિલ્સન સેન્ટર ખાતે એશિયા ઇન્સ્ટિટ્યૂટના ડિરેક્ટર માઇકલ કુગેલમેન અને ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર ડિફેન્સ સ્ટડીઝ એન્ડ એનાલિસિસના પ્રિયંકા સિંહ પાસેથી આવા 7 પ્રશ્નોના જવાબો જાણો…
પ્રશ્ન 1: શું એફબીઆઈના ડિરેક્ટર પન્નુ કેસની પૂછપરછ કરવા ભારત આવી રહ્યા છે?
જવાબઃ પ્રિયંકા સિંહના કહેવા પ્રમાણે આ મુલાકાતને બે રીતે જોઈ શકાય છે. એક વાત એ છે કે આ રૂટીન મુલાકાત છે. છેલ્લા 6 મહિનામાં અમેરિકાથી ઘણી ઉચ્ચ સ્તરીય મુલાકાતો થઈ છે. જો આપણે ક્રિસ્ટોફર રેના એજન્ડાને પણ જોઈએ તો તે ભારતીય ગુપ્તચર એજન્સીઓના તમામ વડાઓને મળશે.
બીજું, પન્નુને લઈને બંને દેશો વચ્ચે વિવાદ છે, જેના પર બંને દેશો વચ્ચે ઘણી વાતો થઈ રહી છે. આવી સ્થિતિમાં એફબીઆઈ ડાયરેક્ટર સાથેની બેઠક દરમિયાન આ મુદ્દો પણ ટેબલ પર રહે તે સ્વાભાવિક છે. આ મુદ્દે બંને દેશો વચ્ચે વાતચીત થાય તે પણ જરૂરી છે.
પ્રશ્ન 2: શું અમેરિકાએ પન્નુ કેસમાં તેની તપાસ પૂર્ણ કરી છે?
જવાબઃ અમેરિકાએ તેની તપાસનો ભાગ પૂરો કરી લીધો છે, તેઓએ આરોપો પણ સાર્વજનિક કર્યા છે. એક વ્યક્તિ (નિખિલ ગુપ્તા)ની પણ ધરપકડ કરવામાં આવી છે. હવે તપાસનો આગળનો ભાગ જે માટે બંને દેશો વચ્ચે વાતચીત ચાલી રહી છે તે ભારત જ કરી શકે છે.
તપાસના હાલના તબક્કે, આગળની કાર્યવાહી ભારત દ્વારા જ નક્કી કરવામાં આવશે. જો આપણે ધ્યાન આપીએ તો અમેરિકાએ અત્યાર સુધી માત્ર એક જ મુદ્દો નોંધ્યો છે કે ભારતના કેટલાક લોકો ષડયંત્રમાં સામેલ હતા. જો કે, આ અંગે કોઈ સ્પષ્ટ ઇનપુટ આપવામાં આવ્યા નથી.
પ્રશ્ન 3: અમેરિકા અને કેનેડા દ્વારા ભારત પર કરવામાં આવેલા આરોપો કેવી રીતે અલગ છે?
જવાબઃ જો આપણે જસ્ટિન ટ્રુડો વિશે વાત કરીએ તો તેમણે કહ્યું હતું કે અમારી પાસે ભારત પર આરોપ લગાવવા માટે નક્કર ઇનપુટ્સ છે જે તેમણે આજ સુધી આપ્યા નથી. એવી પણ પ્રબળ સંભાવના છે કે કેનેડા જે ઈનપુટની વાત કરી રહ્યું હતું તે પન્નુના કેસ અંગે અમેરિકામાં ચાલી રહેલી તપાસ હોઈ શકે છે.
કેનેડા પાસે પોતાનું કોઈ ઇનપુટ નહોતું. હજુ સુધી ત્યાં કોઈ ધરપકડ કરવામાં આવી નથી. તપાસ અટકી છે. જો કે, અમેરિકાએ તપાસ કરીને ભારત સાથે માહિતી શેર કરી છે.
પ્રશ્ન 4: શું FBI પન્નુ કેસની તપાસ કરી રહી છે?
જવાબઃ અત્યાર સુધી પન્નુ કેસની સમગ્ર તપાસ અમેરિકાના FBI અને ડ્રગ એન્ફોર્સમેન્ટ વિભાગ દ્વારા કરવામાં આવી છે. આ કેસમાં એફબીઆઈની સંડોવણી એટલા માટે પણ છે કારણ કે અમેરિકા પન્નુને પોતાનો નાગરિક માને છે. તેઓ માને છે કે તેમની જમીન પર કોઈએ તેમના નાગરિકની હત્યા કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. અમેરિકામાં એફબીઆઈ આવા કેસોની તપાસમાં સામેલ છે.
પ્રશ્ન 5: શું FBI ભારતીય અધિકારીઓ પર નજર રાખી રહી હતી?
જવાબ: દરેક દેશ તેની સુરક્ષા અને જરૂરિયાતો અનુસાર લોકો પર નજર રાખે છે. જોકે, એવું ન કહી શકાય કે એફબીઆઈએ ભારતીય અધિકારીઓ પર નજર રાખી હતી. જો કે, જો આપણે પન્નુ કેસમાં ઊંડાણપૂર્વક તપાસ કરીએ તો, કેટલીક બાબતો તદ્દન શંકાસ્પદ લાગે છે.
અમેરિકન ચાર્જશીટમાં જણાવ્યા મુજબ, નિખિલ ગુપ્તાએ પન્નુની હત્યા કરવા માટે જે વ્યક્તિને ભાડે રાખ્યો હતો તે અમેરિકન એજન્ટ હોવાનું બહાર આવ્યું છે. અમેરિકન એજન્ટ નિખિલ ગુપ્તા સુધી કેવી રીતે પહોંચ્યો, આ બાબત કંઈક અંશે આશ્ચર્યજનક છે. આ અંગે પ્રશ્નો પૂછવા જોઈએ.
પ્રશ્ન 6: ભારત FBI ડિરેક્ટર સમક્ષ કયા મુદ્દાઓ રજૂ કરશે?
જવાબઃ પન્નુના કેસની તપાસ ઘણા મહિનાઓથી ચાલી રહી હતી. પન્નુને પણ આ વાતની જાણ હતી, તેમ છતાં તેણે એક વીડિયો જાહેર કર્યો અને એર ઈન્ડિયામાં મુસાફરી ન કરવાની ધમકી આપી. અમેરિકાએ આ બાબતને નજરઅંદાજ ન કરવી જોઈએ. જ્યારે તે એફબીઆઈ ડાયરેક્ટર સાથે વાત કરશે ત્યારે ભારત ચોક્કસપણે આ મુદ્દો ઉઠાવી શકે છે.
ભારત આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ગેંગ વોર અને સંગઠિત અપરાધનો મુદ્દો વારંવાર ઉઠાવી રહ્યું છે. કેનેડામાં બેઠેલા ગુનેગારો ભારત અને અન્ય દેશોમાં હત્યાઓ કરી રહ્યા છે. ખાલિસ્તાનીઓ કેનેડા, અમેરિકા અને યુરોપના ઘણા દેશોમાં કામ કરે છે. પોતાની વચ્ચે સ્પર્ધા છે. ભારત આ મુદ્દો FBI ડાયરેક્ટર સમક્ષ પણ ઉઠાવી શકે છે.
પ્રશ્ન 7: શા માટે પશ્ચિમી દેશો ખાલિસ્તાન પર ભારતની ચિંતાને અવગણે છે? જવાબ: માઈકલ કુગેલમેન મુજબ ચીન પહેલાં આતંકવાદ એવો મુદ્દો હતો જેના પર ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે સૌથી વધુ સહયોગ હતો. લશ્કર-એ-તૈયબા હોય કે અલ કાયદા કે જૈશ-એ-મોહમ્મદ, ભારત અને અમેરિકા તેમની સામે ખભે ખભા મિલાવીને ઊભા હતા.
જો કે, જ્યારે પણ ખાલિસ્તાની આતંકવાદની વાત આવી ત્યારે અમેરિકા અને પશ્ચિમી દેશોના વલણમાં પરિવર્તન આવ્યું. તેનું સૌથી મહત્ત્વનું કારણ એ છે કે ખાલિસ્તાની આતંકવાદ અમેરિકા કે પશ્ચિમી દેશો માટે મોટો ખતરો નથી. 1980-90ની સરખામણીમાં ખાલિસ્તાની ચળવળ ઘણી ધીમી પડી છે.
બીજું કારણ લોકશાહી છે. તમામ પશ્ચિમી દેશો પોતાને લોકશાહીના ધ્વજ ધારકો કહે છે. તેમને લાગે છે કે શાંતિપૂર્ણ રીતે પ્રદર્શન કરવું એ ખાલિસ્તાનીઓનો કાયદેસરનો અધિકાર છે. તેથી, ભારતની ચિંતા હોવા છતાં, તેઓ ખાલિસ્તાનીઓ સામે પગલાં લેતા નથી.
