નવી દિલ્હીમાં અફઘાનિસ્તાનના રાજદૂત સાથે જોડાયેલો એક મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્ન ભારતીય વિદેશ મંત્રાલયની સામે ઉભો થયો છે. હકીકતમાં, અફઘાનિસ્તાનમાં સત્તા પર રહેલા તાલિબાને આ મહિને ભારતમાં કાદિર શાહને ચાર્જ ડી અફેર્સ (સરળ ભાષામાં એમ્બેસી ઈન્ચાર્જ) તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે.
ભારત સહિત કોઈપણ દેશે તાલિબાન શાસનને માન્યતા આપી નથી. તેથી, ભારત સરકાર 15 ઓગસ્ટ 2021 પહેલા પોસ્ટ કરાયેલા અફઘાન રાજદૂત (ફરીદ મામુંદઝાઈ)ને પણ અફઘાનિસ્તાનના વાસ્તવિક રાજદૂત માને છે.
સમસ્યા એ છે કે જો ફરીદને રાજદૂત તરીકે ગણવામાં આવે છે, તો તેનાથી તાલિબાન શાસન નારાજ થઈ શકે છે, અને જો કાદિરને રાજદૂત તરીકે ગણવામાં આવે છે, તો તે રાજદ્વારી ધોરણોની વિરુદ્ધ હશે.
જો કે, ભારતે અત્યાર સુધી આ મામલાને અફઘાનિસ્તાનનો આંતરિક મામલો હોવાનું કહીને પોતાને દૂર રાખ્યા છે અને ભારતીય વિદેશ મંત્રાલયને તેની સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી.
પહેલા જાણો તાલિબાને શું કર્યું
- તાલિબાને, જેમણે 15 ઓગસ્ટ 2021ના રોજ અફઘાનિસ્તાન પર કબજો કર્યો હતો, તેણે 25 એપ્રિલે કાદિર શાહને નવી દિલ્હી એમ્બેસી માટે ચાર્જ ડી અફેર તરીકે નિયુક્ત કર્યા હતા. કાદિરને એમ્બેસી ઈન્ચાર્જ અથવા કાર્યવાહક એમ્બેસેડર પણ કહી શકાય. કાદિર 2020થી આ દૂતાવાસમાં ટ્રેડ કોન્સ્યુલર છે.
- અશરફ ગની (15 ઓગસ્ટ 2021 પહેલા રાષ્ટ્રપતિ)એ 2020માં ફરીદ મામુંદઝાઈને નવી દિલ્હીમાં રાજદૂત તરીકે નિયુક્ત કર્યા. હવે ન તો ગની અફઘાન પ્રમુખ છે કે ન તો તેમની સરકાર બાકી છે. આ હોવા છતાં, ફરીદ સત્તાવાર રાજદૂત છે.
- ફરીદનો પરિવાર બ્રિટનમાં રહે છે. એપ્રિલના અંતમાં તેઓ તેમના પરિવારને મળવા લંડન ગયા હતા. જ્યારે તેઓ મેની શરૂઆતમાં પાછા ફર્યા ત્યારે તેમને ખબર પડી કે કાદિર શાહ, જે થોડા સમય પહેલા તેમની નીચે કામ કરી ચૂક્યા છે, તેમને તાલિબાન સરકારે નવા દૂતાવાસના પ્રભારી બનાવ્યા છે.
- ફરીદે સ્ટાફને પત્ર પાઠવ્યો હતો. એવું કહેવામાં આવ્યું હતું કે કોઈ પણ સંજોગોમાં કાદિરને દૂતાવાસમાં પ્રવેશ ન આપવો જોઈએ. આ દરમિયાન સોશિયલ મીડિયા પર એક પત્ર વાયરલ થયો હતો. જેમાં ફરીદ સહિત દૂતાવાસના ત્રણ કર્મચારીઓ પર ભ્રષ્ટાચારનો આરોપ હતો. પત્ર પર કોઈ સહી નહોતી. લેટર હેડ ‘અફઘાન રેફ્યુજી ઈન ઈન્ડિયા’ના નામે હતું.
રાજદ્વારી સમસ્યા શું છે તે સરળતાથી સમજો
- આગળ વધતાં પહેલાં આ બાબતનું વધુ એક પાસું જાણવું જરૂરી છે. હકીકતમાં, વિશ્વના કોઈ પણ દેશે તાલિબાન શાસનને માન્યતા આપી નથી. હવે સ્વાભાવિક છે કે જ્યારે તાલિબાન સરકાર પાસે સત્તાવાર સરકારી દરજ્જો પણ નથી તો તે રાજદ્વારીઓ કે રાજદૂતોની નિમણૂક કેવી રીતે કરી શકે.
- કેટલાક દેશોએ આમાંથી બહાર નીકળવાનો માર્ગ શોધી કાઢ્યો છે. અંગ્રેજી અખબાર ‘ધ હિન્દુ’ અનુસાર- અફઘાનિસ્તાનના ઘણા દેશોમાં ફોરેન મિશન્સ છે. તેઓએ તાલિબાન સરકારને સરકારનો દરજ્જો આપ્યો ન હતો, પરંતુ તેમના મિશન્સ પણ બંધ કર્યા ન હતા. જેમાં રશિયા, ચીન, પાકિસ્તાન, કઝાકિસ્તાન અને ઈરાનનો સમાવેશ થાય છે.
- ખાસ વાત એ છે કે આ મિશનમાં તાલિબાનના નિયુક્ત અધિકારીઓ જ કામ કરી રહ્યા છે. ‘ઇસ્લામિક અમીરાત ઓફ અફઘાનિસ્તાન’ના રાષ્ટ્રીય ધ્વજનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. આ નામ તાલિબાને આપ્યું છે.
અત્યારે શું થઈ રહ્યું છે…
તેમના પર લાગેલા ભ્રષ્ટાચારના આરોપોને નકારી કાઢતા, ફરીદ કહે છે- તમામ આરોપો સંપૂર્ણપણે ખોટા અને એકતરફી છે. અફઘાનિસ્તાનમાં લોકશાહી નથી બચી. અમે કાદિર શાહના આરોપો અને દૂતાવાસના પ્રભારી હોવાના તેમના દાવાને નકારતું નિવેદન બહાર પાડ્યું છે.
કાદિર શાહનો નિમણૂક પત્ર તાલિબાનના વિદેશ મંત્રાલયે 25 એપ્રિલે જારી કર્યો હતો. તેનો સીરીયલ નંબર 3578 છે. આમાં ફરીદ મામુંદઝાઈને કાબુલ આવીને રિપોર્ટ કરવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું.
