પિતૃ પક્ષ ભાદરવા મહિનાના શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમાના દિવસથી શરૂ થાય છે અને 16 દિવસ સુધી ચાલુ રહે છે અને સર્વપિતૃ અમાવસ્યાના દિવસે સમાપ્ત થાય છે. આ 16 દિવસોમાં પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ તિથિ અનુસાર કરવામાં આવે છે. જ્યારે જે પૂર્વજોની તિથિ યાદ ન હોય અથવા અન્ય કોઈ કારણસર તિથિ જાણીતી ન હોય તો તેવા પૂર્વજોનું શ્રાદ્ધ સર્વ પિતૃ અમાવસ્યાના દિવસે કરી શકાય છે. આ વર્ષે પિતૃ પક્ષ 29 સપ્ટેમ્બર એટલે કે આજથી શરૂ થઈ રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં ચાલો જાણીએ કે પિતૃ પક્ષ, તર્પણ પદ્ધતિ અને મંત્રનું શું મહત્વ છે.
હિન્દુ ધર્મમાં ઘણું મહત્વ છે. આ સમય દરમિયાન પિંડદાન, તર્પણ અને શ્રાદ્ધ પિતૃઓના આત્માની શાંતિ માટે કરવામાં આવે છે. દર વર્ષે, પિતૃ પક્ષ ભાદરવા મહિનાના શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમાના દિવસથી શરૂ થાય છે અને 16 દિવસ સુધી ચાલુ રહે છે અને સર્વપિતૃ અમાવસ્યાના દિવસે સમાપ્ત થાય છે. આ 16 દિવસોમાં પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ તિથિ અનુસાર કરવામાં આવે છે. જ્યારે જે પૂર્વજોની તિથિ યાદ ન હોય અથવા અન્ય કોઈ કારણસર તિથિ જાણીતી ન હોય તો તેવા પૂર્વજોનું શ્રાદ્ધ સર્વ પિતૃ અમાવસ્યાના દિવસે કરી શકાય છે. આ વર્ષે પિતૃ પક્ષ 29 સપ્ટેમ્બર એટલે કે આજથી શરૂ થઈ રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં ચાલો જાણીએ કે પિતૃ પક્ષ, તર્પણ પદ્ધતિ અને મંત્રનું શું મહત્વ છે.
પિતૃના આત્માની શાંતિ માટે શ્રાદ્ધ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ કહેવાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે પિતૃ પક્ષ દરમિયાન પિતૃ લોકમાંથી પિતૃઓ પૃથ્વી પર આવે છે. આવી સ્થિતિમાં તિથિ પ્રમાણે તેમના પિંડ દાન, તર્પણ અને શ્રાદ્ધ કરવાથી તેમની આત્માને શાંતિ મળે છે અને તેમના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત થાય છે. પિતૃઓને પ્રસન્ન કરવાથી જીવનની દરેક અડચણો દૂર થાય છે અને દરેક પરેશાનીઓમાંથી મુક્તિ મળે છે. સાથે જ જે લોકો પોતાના પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ નથી કરતા તેઓ પિતૃ દોષથી પીડાય છે અને તેમનું જીવન પણ પરેશાનીઓથી ઘેરાઈ જાય છે. આવી સ્થિતિમાં પિતૃ દોષમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે શ્રાદ્ધ વિધિ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
પૂર્વજોના આત્માની શાંતિ માટે અને તેમના આશીર્વાદ મેળવવા માટે, યોગ્ય રીતે તર્પણ કરવું મહત્વપૂર્ણ છે. ચાલો જાણીએ તર્પણ પદ્ધતિ શું છે?
આ રીતે તર્પણ કરો
પિતૃપક્ષના પ્રથમ દિવસે એક વાસણમાં પાણી ભરી, તેમાં ગંગાજળ નાખી, દૂધ, સાકર, કાળા તલ અને જવ નાખીને કુશને પૂર્વજ માનીને 108 વાર અર્પણ કરો. આ રીતે 16 દિવસ સુધી તર્પણ કરી અને ગાય, કૂતરા અને કાગડાને ભોજન ખવડાવો.
પિતૃઓને અર્પણ કરવાનો મંત્ર
- पितृभ्य:स्वधायिभ्य:स्वधा नम:। पितामहेभ्य:स्वधायिभ्य:स्वधा नम:। प्रपितामहेभ्य:स्वधायिभ्य:स्वधा नम:
- ॐ पितृ देवतायै नम:
- ओम आगच्छन्तु में पितर एवं ग्रहन्तु जलान्जलिम
પિતૃઓના મોક્ષ માટે પિતૃ ગાયત્રી પાઠ પણ કરી શકાય
- ॐ देवताभ्य: पितृभ्यश्च महायोगिभ्य एव च। नम: स्वाहायै स्वधायै नित्यमेव नमो नम:
- ॐ पितृगणाय विद्महे जगत धारिणी धीमहि तन्नो पितृो प्रचोदयात्
- ॐ आद्य-भूताय विद्महे सर्व-सेव्याय धीमहि। शिव-शक्ति-स्वरूपेण पितृ-देव प्रचोदयात्।