કેન્દ્ર સરકારે 18 થી 22 સપ્ટેમ્બર સુધી સંસદનું વિશેષ સત્ર બોલાવ્યું છે. આજે સત્રનો પ્રથમ દિવસ છે. PM નરેન્દ્ર મોદી સવારે 11 વાગ્યે લોકસભામાં સંબોધન કરશે. પીએમ સંસદ ભવન પહોંચી ગયા હતા.
સંસદના વિશેષ સત્ર પહેલાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સંસદના વિશેષ સત્ર પહેલાં સંસદ બહાર મીડિયાને સંબોધન કર્યું હતું. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ભારત ગ્લોબલ સાઉથનો અવાજ બન્યો. તેમણે કહ્યું કે ચંદ્ર પર આપણો તિરંગો લહેરાઈ રહ્યો છે. સંસદનું આ સત્ર ઐતિહાસિક નિર્ણયોથી ભરપૂર હશે.
સત્રના પહેલા દિવસે એટલે કે 18મી સપ્ટેમ્બરે રાજ્યસભામાં 75 વર્ષની સંસદીય યાત્રા, ઉપલબ્ધિઓ, અનુભવો, યાદો પર ચર્ચા થશે.19 સપ્ટેમ્બરથી વિશેષ સત્ર નવા સંસદ ભવનમાં શરૂ થશે.
આ સત્રમાં કયા એજન્ડા પર ચર્ચા થશે તે અંગે વિપક્ષ સતત સવાલો ઉઠાવી રહ્યો છે. કોંગ્રેસ નેતા પ્રમોદ તિવારીએ કહ્યું- પીએમ કંઈક પરેશાન કરે તેવું લાવી રહ્યા છે. સરકારનું કહેવું છે કે તેઓ એજન્ડાને પહેલાથી જ ક્લિયર કરી દીધુ છે.
વિશેષ સત્રમાં પાંચ બેઠકો થશે. આ 17મી લોકસભાનું 13મું સત્ર અને રાજ્યસભાનું 261મું સત્ર હશે. ખાસ વાત એ છે કે વર્ષોથી જૂનાં સંસદ ભવનમાં સત્ર મળતું હતું, તેનો આજે અંતીમ દિવસ છે. ભારતના વિકાસ માટે અનેક નવા કાયદા આવ્યા, બિલો બન્યા અને આ જ સંસદ ભવન પર આતંકી હુમલો થયો. એ જ ગોળાકાર સંસદ ભવનમાં આજે સાંસદો છેલ્લીવાર બેસશે. આવતીકાલ તા.19ને ગણેશ ચતુર્થીથી નવા સંસદ ભવનમાં વિશેષ સત્રનો પહેલો દિવસ રહેશે.
આ દરમિયાન ચાર બિલ રજૂ કરવામાં આવશે. 13 સપ્ટેમ્બરે રાજ્યસભા દ્વારા જારી કરાયેલ સંસદીય બુલેટિનમાં આ માહિતી આપવામાં આવી હતી.
બીજી તરફ વિપક્ષની પાર્ટીઓએ સરકારને સવાલ-જવાબ આપવા માટે 9 મુદ્દાઓની યાદી તૈયાર કરી છે. આ સત્રમાં વિપક્ષ ગઠબંધન ભારતની 24 પાર્ટીઓ ભાગ લેશે.
આ પહેલા 17 સપ્ટેમ્બરે ઉપરાષ્ટ્રપતિ જગદીપ ધનખડે નવા સંસદ ભવન પર તિરંગો ફરકાવ્યો હતો. સત્ર શરૂ થતાં પહેલાં સર્વપક્ષીય બેઠક યોજાઈ હતી. આ દરમિયાન, ઘણા પક્ષોએ મહિલા આરક્ષણ બિલની રજૂઆત અને પસાર કરવાની જોરદાર હિમાયત કરી હતી. બેઠકમાં ઘણા નેતાઓએ કહ્યું કે મહિલા અનામત બિલને 5 દિવસના વિશેષ સત્રમાં પસાર કરવામાં આવે.
1. મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર અને અન્ય ચૂંટણી કમિશનરો (નિમણૂક, શરતો અને પદની મુદત) બિલ, 2023
આ બિલ મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર (CEC) અને અન્ય ચૂંટણી કમિશનરો (ECs) ની નિમણૂકને રેગ્યુલેટ સબંધીત છે. બિલ મુજબ કમિશનરની નિમણૂક ત્રણ સભ્યોની પેનલ દ્વારા કરવામાં આવશે. જેમાં વડાપ્રધાન, લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા અને એક કેબિનેટ મંત્રી સામેલ હશે.
બિલની સ્થિતિ – ચોમાસુ સત્રમાં 10 ઓગસ્ટે રાજ્યસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું.
વિપક્ષનું વલણઃ રાજ્યસભામાં કોંગ્રેસ, આમ આદમી પાર્ટી અને અન્ય વિરોધ પક્ષોએ આ બિલનો વિરોધ કર્યો હતો. વિરોધ પક્ષોએ કહ્યું- સરકાર બંધારણીય બેંચના આદેશ વિરુદ્ધ બિલ લાવીને સુપ્રીમ કોર્ટને નબળી બનાવી રહી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે માર્ચ 2023માં એક આદેશમાં કહ્યું હતું કે CECની નિમણૂક વડાપ્રધાન, ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ અને વિપક્ષના નેતાની સલાહ પર રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા કરવામાં આવે.
અર્થઃ આ બિલ દ્વારા ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશને પસંદગી સમિતિની બહાર રાખવામાં આવશે. ચૂંટણી કમિશનરના પદ માટે ઉમેદવારોની પસંદગી કરવા માટે સર્ચ કમિટી હશે. આ સમિતિમાં કેબિનેટ સચિવ અને બે સચિવ રેન્કના અધિકારીઓ હશે. તેઓ 5 લોકોના નામ સૂચવશે. આ નામો આગળ પસંદગી કમિટીને મોકલવામાં આવશે.
2. એડવોકેટ્સ એમેન્ડમેન્ટ બિલ 2023
આ બિલ દ્વારા 64 વર્ષ જૂના એડવોકેટ એક્ટ, 1961માં સુધારો કરવામાં આવનાર છે. આ બિલમાં લીગલ પ્રેક્ટિશનર્સ એક્ટ, 1879ને રદ્દ કરવાનો પણ પ્રસ્તાવ છે.
બિલની સ્થિતિ – ચોમાસુ સત્ર દરમિયાન 3 ઓગસ્ટના રોજ રાજ્યસભા દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યું. આ પછી, તેને 4 ઓગસ્ટે લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.
વિપક્ષનું વલણઃ આ બિલને લઈને હજુ સુધી વિપક્ષ તરફથી કોઈ વિરોધ થયો નથી.
અર્થ: આ વિધેયક એવી જોગવાઈ કરે છે કે દરેક હાઈકોર્ટ, જિલ્લા ન્યાયાધીશ, સેશન્સ જજ, જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટ અને મહેસૂલ અધિકારી (જિલ્લા કલેક્ટરના હોદ્દાથી નીચે નહીં) દલાલોની યાદી તૈયાર અને પ્રકાશિત કરી શકે છે. કોઈપણ વ્યક્તિ જે બ્રોકર તરીકે કામ કરે છે જ્યારે તેનું નામ દલાલોની યાદીમાં સામેલ છે તેને ત્રણ મહિના સુધીની જેલ, 500 રૂપિયા સુધીનો દંડ અથવા બંને સજા થઈ શકે છે.
3. પ્રેસ અને રજીસ્ટ્રેશન ઓફ પીરિયોડિકલ્સ બિલ 2023
આ બિલ કોઈપણ અખબાર, મેગેઝિન અને પુસ્તકોના રજીસ્ટ્રેશન અને પ્રકાશન સાથે સંબંધિત છે. બિલ દ્વારા પ્રેસ એન્ડ બુક રજીસ્ટ્રેશન એક્ટ,1867 રદ કરવામાં આવશે.
બિલની સ્થિતિ – ચોમાસુ સત્ર દરમિયાન 3 ઓગસ્ટના રોજ રાજ્યસભા દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યું. આ પછી, તેને 4 ઓગસ્ટે લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.
વિપક્ષનું વલણઃ આ બિલને લઈને હજુ સુધી વિપક્ષ તરફથી કોઈ વિરોધ થયો નથી.
અર્થઃ આ બિલ લાગુ થયા બાદ ડિજિટલ મીડિયા પણ નિયમનના દાયરામાં આવશે. ઉપરાંત, અખબારો અને મેગેઝિનની રજીસ્ટ્રેશન પ્રક્રિયા સરળ બનશે. ઉપરાંત, કોઈપણ વ્યક્તિ કે જે કોઈપણ આતંકવાદી અથવા ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિ માટે દોષી ઠેરવવામાં આવી હોય, અથવા જેણે રાજ્યની સુરક્ષા વિરુદ્ધ કાર્ય કર્યું હોય, તેને મેગેઝિન પ્રકાશિત કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં.
4. પોસ્ટ ઓફિસ બિલ, 2023
આ બિલ 125 વર્ષ જૂના ભારતીય પોસ્ટ ઓફિસ એક્ટને નાબૂદ કરશે. આ બિલ પોસ્ટ ઓફિસનું કામ સરળ બનાવશે અને પોસ્ટ ઓફિસના અધિકારીઓને વધારાની સત્તા પણ આપશે.
બિલની સ્થિતિ – ચોમાસુ સત્રમાં 10 ઓગસ્ટે રાજ્યસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું.
વિપક્ષનું વલણઃ આ બિલને લઈને હજુ સુધી વિપક્ષ તરફથી કોઈ વિરોધ થયો નથી.
અર્થ: ભારતીય પોસ્ટ ઓફિસ એક્ટમાં કેન્દ્ર સરકારનો પ્રસ્તાવિત સુધારો કર્મચારીઓને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અથવા જાહેર સલામતીના હિતમાં પોસ્ટલ પાર્સલ ખોલવાની મંજૂરી આપશે. આ સિવાય અધિકારીઓ પાસે લોકોને ટેક્સ ચોરીની શંકા હોય તો સંબંધિત અધિકારીઓને મોકલવાની સત્તા પણ હશે.
વિપક્ષના તે 9 મુદ્દા જેના પર સરકારને ઘેરવાની તૈયારીઓ થઈ રહી છે
એક તરફ સરકાર કેટલાક મહત્વપૂર્ણ બિલ રજૂ કરવા જઈ રહી છે. સાથે જ વિપક્ષે પણ કેન્દ્ર સરકારને ઘેરવાની પુરી તૈયારી કરી લીધી છે. ભારતના લોકસભા અને રાજ્યસભાના સાંસદોએ 5 સપ્ટેમ્બરે મલ્લિકાર્જુન ખડગેના ઘરે બેઠક યોજી હતી.
આ બેઠકમાં નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો કે ભારત ગઠબંધનમાં સામેલ 28 પક્ષોમાંથી 24 પક્ષો સંસદના વિશેષ સત્રમાં ભાગ લેશે. 6 સપ્ટેમ્બરે સોનિયા ગાંધીએ પીએમને પત્ર લખ્યો હતો. જેમાં સોનિયાએ 9 મુદ્દા ઉઠાવ્યા હતા.
આ 5 મોટા મુદ્દાઓ પર હોબાળો થઈ શકે છે
1. INDIA નામને લઈને વિવાદ: વિપક્ષ ગઠબંધને 18 જુલાઈના રોજ બેંગલુરુમાં યોજાયેલી બેઠકમાં તેના જોડાણનું નામ INDIA જાહેર કર્યું હતું. જો કે આ નામને લઈને ભાજપ ખૂબ જ આક્રમક છે. પીએમ મોદીએ તો તેને અભિમાની ગઠબંધન ગણાવ્યું હતું. હવે દેશનું નામ INDIAથી બદલીને ભારત કરવાની ચર્ચા ચાલી રહી છે. ખરેખર, G20 સમિટ દરમિયાન ડિનર માટે આપવામાં આવેલા આમંત્રણ કાર્ડમાં ભારતના રાષ્ટ્રપતિ લખવામાં આવ્યા હતા. મીટિંગ દરમિયાન PMની સામે દેશની નેમ પ્લેટ પર BHARAT લખવામાં આવ્યું હતું. વિપક્ષનો આરોપ છે કે INDIA ગઠબંધનના નામથી ડરીને સરકાર દેશનું નામ બદલવા જઈ રહી છે.
2. ચીનનો નવો નકશોઃ આ સત્રમાં વિપક્ષ ફરી એકવાર ભારત-ચીન સરહદ વિવાદ પર કેન્દ્ર સરકારને ઘેરવાનો પ્રયાસ કરશે. ચીને 28 ઓગસ્ટે નવો નકશો જાહેર કર્યો હતો જેમાં તેણે અરુણાચલ પ્રદેશ અને અક્સાઈ ચીનને પોતાનો ભાગ જાહેર કર્યો હતો. જોકે, વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે કહ્યું કે ચીન હંમેશા આવી હરકતો કરતું રહે છે. રાહુલ ગાંધીએ હાલમાં જ લદ્દાખની મુલાકાત દરમિયાન કહ્યું હતું કે ચીને અમારા વિસ્તારમાં ઘૂસણખોરી કરી છે. આખું લદ્દાખ જાણે છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આ અંગે નિવેદન આપવું જોઈએ.
3. વન નેશન- વન ઇલેક્શનઃ 1 સપ્ટેમ્બરના રોજ કેન્દ્ર સરકારે વન નેશન વન ઇલેક્શનને લઇને પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામ નાથ કોવિંદની અધ્યક્ષતામાં એક સમિતિની રચના કરી છે. આ સમિતિમાં ગૃહમંત્રી અમિત શાહ સહિત 8 સભ્યો છે. લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા અને કોંગ્રેસના સાંસદ અધીર રંજન ચૌધરી પણ આમાં સામેલ છે. જો કે તેમણે કમિટીમાં કામ કરવાનો ઈન્કાર કરી દીધો છે.
4. અદાણી-હિંડનબર્ગ: અદાણી-હિંડનબર્ગ કેસની JPC દ્વારા તપાસ કરાવવા અંગે વિપક્ષ ફરી એકવાર આ સત્રમાં હોબાળો મચાવી શકે છે. કોંગ્રેસના મહાસચિવ જયરામ રમેશે કહ્યું કે અદાણી જૂથ સાથે જોડાયેલા સમગ્ર પ્રકરણનું સત્ય સંયુક્ત સંસદીય સમિતિ (JPC) દ્વારા જ બહાર આવી શકે છે. કોંગ્રેસ આ મુદ્દે સતત અવાજ ઉઠાવી રહી છે. રાહુલ ગાંધીએ સંસદમાં અદાણી અને વડાપ્રધાનની તસવીરો પણ બતાવી હતી. આ પછી, તેમણે એક કેસમાં તેમનું સભ્યપદ ગુમાવ્યું, જોકે સુપ્રીમ કોર્ટે તેમનું સભ્યપદ ફરી યથાવત કર્યું હતું.
5. મણિપુર હિંસા: મણિપુરમાં 3 મેથી કુકી અને મૈતેઈ સમુદાયો વચ્ચે અનામતને લઈને હિંસા ચાલુ છે. રાજ્યમાં અત્યાર સુધીમાં 160થી વધુ લોકોના મોત થયા છે. ગત ચોમાસુ સત્રમાં પણ વિપક્ષે આ જ મુદ્દે સરકારને ઘેરીને કામકાજ અટકાવી દીધું હતું. રાજ્ય સરકારે 29 ઓગસ્ટે એક દિવસ માટે વિધાનસભાનું સત્ર પણ બોલાવ્યું હતું, પરંતુ વિપક્ષના હોબાળાને પગલે તેને સ્થગિત કરવામાં આવ્યું હતું. આ અંગે કોંગ્રેસે કાળા ઝંડા પણ ફરકાવ્યા હતા.
સંસદના કર્મચારીઓ નવા સંસદ ભવન પર જતી વખતે નવો ડ્રેસ પહેરશે. આ ડ્રેસમાં નેહરુ જેકેટ અને ખાકી રંગનું પેન્ટ સામેલ છે. લોકસભા સચિવાલયના આંતરિક પરિપત્ર મુજબ, નોકરિયાતો બંધ નેક સૂટને બદલે કિરમજી અથવા ઘેરા ગુલાબી નેહરુ જેકેટ પહેરશે. તેનો શર્ટ પણ ડાર્ક પિંક કલરનો હશે જેમાં કમળના ફૂલની ડિઝાઈન હશે.
સંસદના વિશેષ સત્રના 38 દિવસ પહેલા ચોમાસુ સત્ર થયું હતું
ચોમાસુ સત્ર 20 જુલાઈથી 11 ઓગસ્ટ સુધી ચાલ્યું હતું. સમગ્ર સત્ર દરમિયાન વિપક્ષે મણિપુરમાં થઈ રહેલી હિંસાને લઈને હંગામો મચાવ્યો હતો. તેઓ પીએમ મોદીને મણિપુર પર બોલવાની માંગ કરી રહ્યા હતા. આ માટે વિપક્ષે 26 જુલાઈએ કેન્દ્ર સરકાર સામે અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ લાવવાનો નિર્ણય કર્યો હતો. બીજા દિવસે એટલે કે 27મી જુલાઈએ લોકસભાના અધ્યક્ષે વિપક્ષના પ્રસ્તાવને સ્વીકાર્યો હતો..
8 થી 10 ઓગસ્ટ દરમિયાન અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ પર ચર્ચા થઈ હતી. PM એ 10 ઓગસ્ટે જવાબ આપ્યો. આ દરમિયાન વિપક્ષે વોકઆઉટ કર્યું અને અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ ધ્વનિ મતથી પડી ગયો હતો.
ચોમાસુ સત્રમાં 25 બિલ રજૂ થયા, 23 પાસ થયા
સંસદના ચોમાસુ સત્રમાં કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા કુલ 25 બિલ રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા. જેમાંથી 20 બિલ લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા. આ સાથે જ રાજ્યસભામાં 5 બિલ રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા. આ સત્રમાં બંને ગૃહોમાં રજૂ અને પસાર કરાયેલા બિલોની કુલ સંખ્યા 23 હતી.
સ્મૃતિ ઈરાનીએ નવા સંસદ ભવનનું કામ શરૂ કરવા માટે શુભેચ્છાઓ પાઠવી હતી. હરસિમરત કૌર બાદલ લખ્યું છે કે 2006માં સંસદ જોવાથી લઈને 2009માં પહેલીવાર સાંસદ બનવા સુધી, 2014માં પહેલીવાર મંત્રી બનવા સુધીની આ ઈમારતના 144 થાંભલાઓ સાથે મારી ઘણી યાદો જોડાયેલી છે. બાદલે કહ્યું કે ઈતિહાસ અને હજારો ભારતીય કલાકારો, શિલ્પકારો અને કામદારોની કળાથી શણગારેલી આ સુંદર ઈમારત મારા માટે ઘણું શીખવાનું સ્થળ છે.
