પિતૃ પક્ષ, જે 16 દિવસ સુધી ચાલે છે, આસો મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની અમાસના દિવસે સમાપ્ત થાય છે. આ દરમિયાન પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ, તર્પણ વગેરે તિથિ પ્રમાણે કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે શ્રાદ્ધ અને તર્પણ કરવાથી પિતૃઓ મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે અને તેમના આશીર્વાદ હંમેશા તેમના પરિવાર પર રહે છે. ઘરમાં સુખ પ્રાપ્ત કરવા અને જીવનમાં પ્રગતિ કરવા માટે પિતૃઓનું પ્રસન્ન રહેવું ખૂબ જ જરૂરી છે.
પિતૃઓની આત્માની શાંતિ માટે શ્રાદ્ધપક્ષમાં કરવામાં આવતા શ્રાદ્ધનું ઘણું મહત્વ છે. પિતૃ પક્ષ, જે 16 દિવસ સુધી ચાલે છે, તે ભાદરવા મહિનાના શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમાના દિવસથી શરૂ થાય છે અને આસો મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની અમાસના દિવસે સમાપ્ત થાય છે.
આ દરમિયાન પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ, તર્પણ વગેરે તિથિ પ્રમાણે કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે શ્રાદ્ધ અને તર્પણ કરવાથી પિતૃઓ મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે અને તેમના આશીર્વાદ હંમેશા તેમના પરિવાર પર રહે છે. ઘરમાં સુખ પ્રાપ્ત કરવા અને જીવનમાં પ્રગતિ કરવા માટે પિતૃઓનું પ્રસન્ન રહેવું ખૂબ જ જરૂરી છે.
જે લોકો પિતૃપક્ષ દરમિયાન શ્રાદ્ધ નથી કરતા તેઓ પિતૃ દોષથી પીડાય છે એટલું જ નહીં તેમનું જીવન પણ દરેક પ્રકારની સમસ્યાઓથી ઘેરાઈ જાય છે. આવી સ્થિતિમાં પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. પરંતુ એવા ઘણા લોકો છે જેઓ ઈચ્છા હોવા છતાં કોઈ કારણસર શ્રાદ્ધ કરી શકતા નથી. આવી સ્થિતિમાં શું કરવું જોઈએ? ચાલો અમને જણાવો.
જો કોઈ કારણસર તમે ઘણા પ્રયત્નો પછી પણ વિધિ મુજબ તમારા પૂર્વજોનું શ્રાદ્ધ નથી કરી શકતા તો ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. સનાતન ધર્મમાં દરેક ભૂલ માટે ચોક્કસ ઉપાય અથવા પદ્ધતિ છે. આ સ્થિતિમાંથી બહાર નીકળવા માટે એક ઉપાય પણ સૂચવવામાં આવ્યો છે.
પિતૃ પક્ષ દરમિયાન શ્રાદ્ધની થઇ શકે તો કરો આ ઉપાય
વાસ્તવમાં, દરેક વ્યક્તિ પિતૃ પક્ષ દરમિયાન શ્રાદ્ધની વિધિ ચોક્કસપણે કરે છે. પરંતુ જો કોઈ કારણોસર તમે શ્રાદ્ધ નથી કરી શકતા તો શાસ્ત્રો અનુસાર ઉપાય કરી શકો છો. તમારે કોઈ શાંત જગ્યાએ જઈને નીચે આપેલા મંત્રનો જાપ કરવો જોઈએ અને તમારા પૂર્વજો પ્રત્યે આદર દર્શાવવો જોઈએ. મંત્રો છે –
न में अस्ति वित्तं न धनं च नान्यच्,
श्राद्धोपयोग्यं स्वपितृन्नतोस्मि ।
तृप्यन्तु भक्त्या पितरो मयैतौ,
कृतौ भुजौ वर्त्मनि मारुतस्य ।।
આ મંત્રનો અર્થ છે – હે મારા પૂર્વજો, મારી પાસે શ્રાદ્ધ માટે યોગ્ય પૈસા અને અનાજ વગેરે નથી. તેથી, શાસ્ત્રો અનુસાર, મેં એકાંત સ્થાને બેસીને પૂર્ણ શ્રદ્ધા અને ભક્તિ સાથે મારા બંને હાથ આકાશમાં ફેલાવીને આપના આત્માની શાંતિ માટે પ્રાથના કરુ છું. આપને વિનંતી છે કે મારી ભક્તિ અને શ્રદ્ધાથી સંતુષ્ટ થાઓ. તમને જણાવી દઈએ કે કોઈપણ વ્યક્તિ આ રીતે પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ કરી શકે છે.
નોંધ: અહી આપવામાં આવેલી જાણકારી ધાર્મિક આસ્થાઓ અને લોક માન્યતાઓ આધારિત છે, જેનો કોઈ વૈજ્ઞાનિક આધાર નથી. સામાન્ય જનરૂચિને ધ્યાનમાં રાખીને આ લેખને અહી પ્રસ્તુત કરવામાં આવ્યો છે.