વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી ગુરુવારે ફ્રાંસના 2 દિવસના પ્રવાસે રવાના થયા છે. તેમને ફ્રાન્સના રાષ્ટ્રીય દિવસ એટલે કે બેસ્ટિલ ડે પર મુખ્ય અતિથિ તરીકે આમંત્રિત કરવામાં આવ્યા છે. આ મુલાકાત એવા સમયે થઈ રહી છે જ્યારે ભારત-ફ્રાન્સની વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીને 25 વર્ષ પૂર્ણ થયા છે. મોદી પહેલાં, 2009 માં મનમોહન સિંહ ભારતના પ્રથમ વડાપ્રધાન બન્યા હતા, જેમને બેસ્ટિલ ડે પર મુખ્ય અતિથિ તરીકે આમંત્રિત કરવામાં આવ્યા હતા.
ગુરુવારે ફ્રાન્સ પહોંચ્યા પછી PM પેરિસમાં લા સીએન મ્યુઝિકેલ ખાતે ડાયસ્પોરાને સંબોધિત કરશે. લા સીએન મ્યુઝિકેલ હાલમાં ભારતીય દૂતાવાસ અને સંસ્કૃતિ મંત્રાલય વતી ‘નમસ્તે ફ્રાન્સ’ ફેસ્ટિવલ ઑફ ઈન્ડિયાનું આયોજન કરી રહ્યું છે. આ પછી, ફ્રાંસના રાષ્ટ્રપતિ ઇમેન્યુઅલ મેક્રોન મોદી માટે તેમના સત્તાવાર નિવાસસ્થાન એલસી પેલેસમાં પ્રાઈવેટ ડિનર હોસ્ટ કરશે. આ દરમિયાન બંને નેતાઓ વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વાતચીત પણ થશે.
INS વિક્રાંતને મળશે 26 રાફેલ ફાઈટર જેટ, 3 સ્કોર્પિન ક્લાસ સબમરીન ડીલ શક્ય
સંરક્ષણ ક્ષેત્રની વાત કરીએ તો પીએમ મોદીની આ મુલાકાત ઘણી ખાસ માનવામાં આવી રહી છે. આ દરમિયાન ભારત અને ફ્રાન્સ વચ્ચે રાફેલ એમ ફાઈટર એરક્રાફ્ટને લઈને ડીલ થવાની સંભાવના છે. ભારત પોતાની નેવી માટે ફ્રાન્સ પાસેથી 26 રાફેલ-M એટલે કે મેરીટાઇમ ફાઈટર એરક્રાફ્ટ ખરીદવા જઈ રહ્યું છે. આ વિમાન 5.5 અબજ ડોલર (45 હજાર કરોડ રૂપિયા)માં ઉપલબ્ધ થશે. આ સાથે 3 સ્કોર્પિન ક્લાસ સબમરીન માટે ડીલ થઈ શકે છે.
આ રાફેલનું દરિયાઈ સંસ્કરણ હશે, જે આઈએનએસ વિક્રાંત અને વિક્રમાદિત્ય માટે આવી રહ્યું છે. આ માટે INS વિક્રાંતનું સમુદ્રી ટ્રાયલ પણ શરૂ થઈ ગયું છે. તેના ડેકમાંથી ફાઇટર ઓપરેશનનું પરીક્ષણ કરવાનું બાકી છે. ડીલ સીલ થયા પછી ટેકનિકલ અને ખર્ચ ઔપચારિકતાઓ પૂર્ણ થવામાં ઓછામાં ઓછો એક વર્ષ લાગશે.
નિષ્ણાંતોનું કહેવું છે કે રાફેલ નેવી માટે પણ યોગ્ય છે કારણ કે એરફોર્સે રાફેલની જાળવણી સાથે સંબંધિત ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર તૈયાર કર્યું છે. રાફેલ એમની પ્રથમ બેચને આવવામાં 3 વર્ષ લાગી શકે છે. વાયુસેના માટે 36 રાફેલની ડીલ 2016માં થઈ હતી અને તેને ડિલિવરી કરવામાં 7 વર્ષ લાગ્યા હતા.
રશિયા પાસેથી શસ્ત્રોની ખરીદી અડધી થઈ, ફ્રાન્સથી 10 ગણી વધી
ભારત વિશ્વનો સૌથી મોટો હથિયાર ખરીદનાર દેશ છે. જો કે રશિયા ભારતનું સૌથી મોટું સંરક્ષણ ભાગીદાર છે અને ભારત તેના મોટાભાગના શસ્ત્રો રશિયા પાસેથી ખરીદે છે, પરંતુ છેલ્લા કેટલાક વર્ષો દરમિયાન ભારતે ફ્રાન્સ પાસેથી ઉગ્રતાથી શસ્ત્રો ખરીદ્યા છે.
સ્ટોકહોમ ઇન્ટરનેશનલ પીસ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ એટલે કે SIPRI ના રિપોર્ટ અનુસાર, 2017-2021 દરમિયાન, ફ્રાન્સ રશિયા પછી ભારતનો બીજો સૌથી મોટો હથિયાર સપ્લાયર હતો. 2016-2020 દરમિયાન ભારતની ફ્રાન્સ પાસેથી શસ્ત્રોની ખરીદીમાં 709%નો વધારો થયો છે. આ રિપોર્ટ અનુસાર, 2017-2021 દરમિયાન ભારતની રશિયા પાસેથી હથિયારોની સપ્લાયમાં 47%નો ઘટાડો થયો છે, જ્યારે આ સમયગાળા દરમિયાન ભારતની ફ્રાન્સ પાસેથી શસ્ત્રોની ખરીદીમાં 10 ગણો વધારો થયો છે.
નાણાકીય વર્ષ 2021-22 અનુસાર, ભારત ફ્રાન્સથી 17.65 હજાર કરોડ રૂપિયામાં એરક્રાફ્ટ, અવકાશયાન અને તેના ભાગોની આયાત કરે છે. આ ઉપરાંત ન્યુક્લિયર રિએક્ટર, બોઈલર, મશીનરી અને અનેક યાંત્રિક ઉપકરણોની સાથે અમે ફ્રાન્સથી 6 હજાર કરોડમાં તેના પાર્ટ્સ પણ આયાત કરીએ છીએ.
ભારત-ફ્રેન્ચ વેપાર સંબંધો 17મી સદીમાં શરૂ થયા હતા
ભારત અને ફ્રાન્સ વચ્ચે 17મી સદીથી વેપાર સંબંધો છે. બંને દેશોમાં 10.7 અબજ યુરો (97 હજાર કરોડ)નો દ્વિપક્ષીય વેપાર છે. ભારતમાં 1 હજારથી વધુ ફ્રેન્ચ કંપનીઓનું કુલ ટર્નઓવર 20 અબજ યુએસ ડોલર (164 હજાર કરોડ) છે. આ ઉપરાંત, 210 ભારતીય કંપનીઓ ફ્રાન્સમાં 1 બિલિયન યુરોના રોકાણ સ્ટોક સાથે કાર્યરત છે.
ફ્રાન્સ ભારતમાં 11મો સૌથી મોટો રોકાણકાર છે. ફ્રાન્સમાં એપ્રિલ 2000 અને સપ્ટેમ્બર 2022 વચ્ચે ભારતમાં 10,389 મિલિયન અમેરિકી ડોલર (રૂ. 85.6 કરોડ)નો FDIનો પ્રવાહ હતો.
2025 સુધીમાં ફ્રાન્સમાં 20 હજાર ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને આમંત્રિત કરવાનો લક્ષ્યાંક
અભ્યાસની દૃષ્ટિએ પણ યુરોપ જનારા ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ માટે ફ્રાન્સ એક મોટું સ્થળ બનવા જઈ રહ્યું છે. ફ્રાન્સે 2025 સુધી દર વર્ષે 20,000 ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને ફ્રાન્સમાં અભ્યાસ માટે આમંત્રિત કરવાનું લક્ષ્ય નક્કી કર્યું છે. ફ્રાન્સના વિદેશ મંત્રી કેથરિન કોલોનાએ કહ્યું કે કોરોનાના સમયગાળા દરમિયાન ફ્રાન્સ આવનારા ભારતીય વિદ્યાર્થીઓની સંખ્યામાં ઘટાડો થયો છે.
સત્ર 2021-22 દરમિયાન ફ્રાન્સમાં ભારતીય વિદ્યાર્થીઓની સંખ્યા 6 હજાર હતી. ફ્રાન્સની સરકારે ભારતના 12 શહેરોમાં ‘કેમ્પસ ફ્રાન્સ’ દ્વારા કાઉન્સેલિંગનો વિસ્તાર કર્યો છે. ભારતમાંથી ફ્રાન્સ જતા 70% ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ મેનેજમેન્ટ અભ્યાસ માટે જાય છે. બીજા નંબર પર, લગભગ 11% વિદ્યાર્થીઓ એન્જિનિયરિંગનો અભ્યાસ કરે છે. બાકીના 19% હ્યુમેનિટીઝ, ફેશન ડિઝાઇનિંગ અને ટુરિઝમ કોર્સ માટે જાય છે.
પીએમ મોદી અત્યાર સુધીમાં 5 વખત ફ્રાન્સની મુલાકાત લઈ ચૂક્યા છે
આ પહેલા પીએમ મોદી અત્યાર સુધીમાં 5 વખત ફ્રાન્સ જઈ ચુક્યા છે. તેમની પ્રથમ મુલાકાત 9-12 એપ્રિલ, 2015ની હતી, જે સત્તાવાર મુલાકાત હતી. આ પછી 1 ડિસેમ્બર 2015ના રોજ પીએમ મોદી વર્લ્ડ ક્લાઈમેટ ચેન્જ કોન્ફરન્સમાં ભાગ લેવા પેરિસ પહોંચ્યા હતા. PM 2-3 જૂન, 2017ના રોજ ત્રીજી વખત ફ્રાન્સ પહોંચ્યા, જ્યાં રાષ્ટ્રપતિ મેક્રોન સાથે તેમની પ્રથમ મુલાકાત થઈ.
આ પછી, 22-23 ઓગસ્ટ, 2019 ના રોજ, પીએમ મોદી તેમના સત્તાવાર પ્રવાસના ભાગરૂપે ફ્રાન્સ ગયા હતા. 4 મે 2022ના રોજ પીએમ મોદીએ ફ્રાન્સની તેમની પાંચમી મુલાકાત લીધી હતી.
